Slapen zonder zonnebril

De mevrouw tegenover mij in de spreekkamer kijkt me verontwaardigd aan. “Maar ik weet zeker dat ik niet slaap”, zegt ze, “ik hoor de klok in de kamer elk uur van de nacht slaan en om 5 uur in de ochtend ga ik me maar aankleden!” Als ik haar vraag of ze overdag moe is, ontkent ze dat. Toch is haar belangrijkste vraag, of ze een tabletje mag om beter te slapen.

Hier spelen een paar misverstanden door elkaar. Allereerst hebben de meeste ouderen minder slaap nodig dan ze gewend waren, soms maar vijf tot zes uur (inclusief dutjes overdag). Vaak is de oorzaak hiervan dat hun activiteiten overdag minder vermoeiend zijn dan eerder. Het betekent ook dat iemand die gewend was om bijvoorbeeld om 22.30 uur naar bed te gaan, niet meer zoals vroeger om 06.30 uur maar om 05.00 uur al uitgeslapen is. Daarnaast slapen ouderen meestal lichter, waardoor ze meer meekrijgen van hun omgeving als ze slapen (zoals bijvoorbeeld een slaande klok) waardoor ze ervan overtuigd zijn dat ze continu wakker zijn. Maar als deze mensen aan een slaaponderzoek meedoen, is meestal te zien dat ze het grootste deel van de nacht slapen!

Natuurlijk zijn er ook mensen die écht niet goed slapen en overdag moe zijn. Er kunnen lichamelijke klachten spelen zoals nachtelijke benauwdheid of psychische zoals urenlang piekeren. Dat zijn problemen waar soms hulp bij nodig is om ze aan te pakken.

Maar het overgrote deel van de slechte slapers kent een matige ‘slaaphygiëne’. Ze slapen in een te lichte of een te warme kamer (18 graden is een ideale slaaptemperatuur), zijn veel te actief met beeldschermen of met ingewikkelde activiteiten in de avond of eten en drinken te veel na 19.00 uur. En minstens zo belangrijk; ze komen te weinig buiten overdag. Want je hebt het buitenlicht in je ogen nodig om een goede productie van de slaap- en waakhormonen te krijgen. Zelfs op een grauwe winterdag helpt dit licht nog om je goed te laten slapen. Maar als je altijd een zonnebril draagt, is het effect van het licht op je slaapritme veel minder!

Met de mevrouw op mijn spreekuur was het slaapprobleem opgelost door mijn geruststelling dat ze echt voldoende sliep voor haar leeftijd én het stilzetten van de klok in de huiskamer. Was het altijd maar zo eenvoudig!

Dokter Ester Bertholet
Ouderengeneeskundige
www.praktijkouderengeneeskunde.nl