Food for Happy Ageing (1)
AlgemeenDe redactie van Hart van Senioren heeft mij gevraagd een aantal bijdragen te leveren rondom het thema Food for Happy Ageing en op dat verzoek ga ik graag in. Food for Happy Ageing is de naam van een onderzoeksprogramma waar door hogescholen en bedrijven aan wordt gewerkt. Het gaat over voedingsmiddelen die ons kunnen helpen langer gezond te blijven en op een gelukkige manier oud te worden, en die bijdragen aan een duurzame toekomst. In deze eerste bijdrage wil ik mij graag eerst aan u voorstellen, zodat u weet wat voor vlees u in de kuip hebt.
Mijn naam is Feike van der Leij en ik ben als lector Health & Food verbonden aan Hogeschool Inholland in Delft en Amsterdam. Zoals mijn voornaam verraadt ben ik van Friese komaf. En inderdaad, in Fryslân heb ik een groot deel van mijn leven doorgebracht. Zo ben ik in 1960 in Grou geboren en heb daar gewoond tot 1981, en van 1995 tot 2015 woonde ik in Leeuwarden. Na een opleiding tot medisch analist ben ik in Groningen biologie gaan studeren, waarna ik bij de vakgroep Genetica promotieonderzoek mocht gaan doen aan de aardappel. Een boeiende periode waarin ik van een nieuwe aardappelvariant het DNA in kaart bracht om aan te tonen dat in die variant precies één lettertje in de DNA-code ontbrak. Met die bevinding kon verklaard worden dat deze aardappelvariant geen twee soorten zetmeel maakt (met amylose, zoals normaal het geval is), maar slechts één soort zetmeel. De betreffende aardappelvariant heeft later het ras “Eliane” opgeleverd, welke voor de zetmeelindustrie nog steeds interessant is vanwege haar unieke eigenschap (amylosevrij zetmeel). Zetmeel is niet alleen belangrijk als ingrediënt voor voedingsmiddelen, maar is ook voor non-food toepassingen (denk bijv. aan behangplaksel) een waardevolle grondstof.
Na mijn promotie heb ik twee jaar in Zürich in Zwitserland gewerkt bij de ETH (Eidgenössische Technische Hochschule). Het onderzoek daar was gericht op de productie van afbreekbare bio-plastics, door deze in plaats van in bacteriën te gaan maken in planten. Een duurzaam concept waar echt een langetermijnvisie achter stak: vanuit zonlicht en CO2 wilden we grondstoffen gaan produceren voor o.a. visnetten en verpakkingen, die niet de zee zouden blijven vervuilen (ter voorkoming van de welbekende plastic soep).
Eind 1994 ging ik terug naar de Rijksuniversiteit Groningen om bij de vakgroep Kindergeneeskunde onderzoek te starten over hoe ons DNA de energiehuishouding van ons lichaam regelt. Die move lijkt een grote stap: van het aardappelveld naar de wereld van pasgeborenen, maar op het niveau van biochemie (scheikunde van ons lichaam) en moleculaire biologie was de overstap minder groot dan u denkt. In twaalf jaar tijd hebben we een aantal interessante genen (stukjes van ons DNA) opgespoord die de vetzuurverbranding in onze spieren regelen, en die hongersignalen doorgeven in onze hersenen. Behoorlijk fundamenteel onderzoek met raakvlakken met obesitas en diabetes. In 2006 werd ik docent moleculaire biologie bij de opleidingen van Life Sciences & Technology in Leeuwarden, maar ik ben altijd blijven doorgaan met het doen van onderzoek. In 2010 kon ik op die manier starten als lector in Wageningen, en later ook in Leeuwarden en Velp als lector Health & Food bij Hogeschool Van Hall Larenstein.
Misschien vraagt U zich af wat een lector is, in dat geval bent u niet de enige, want die vraag krijg ik vaak. Een lector doet binnen een hogeschool samen met studenten, docenten (docent-onderzoekers) en experts uit o.a. het bedrijfsleven praktijkgericht onderzoek om op die manier tot bruikbare innovaties te komen. Lectoren worden ook wel praktijk-professoren genoemd. Zij doen in het hoger beroepsonderwijs (hbo) wat een hoogleraar (“echte” professor) doet bij een universiteit, met als grote verschil dat bij universiteiten vaak basale kennis wordt vergaard waar niet altijd gelijk een toepassing voor te vinden is, terwijl bij hogescholen de toepassing juist voorop staat: het doel is te komen tot praktijkrelevante innovaties.
Figuur 1. De 5 O’s als Olympische ringen weergegeven. Door samen met ondernemers en andere omgevingspartners (zoals non-profit organisaties) onderzoek te doen bij hogescholen, dragen lectoren bij aan up-to-date beroepsonderwijs. De onderzoeksprojecten worden vaak medegefinancierd door de overheid die op die manier ontwikkelingen stimuleert die voor de maatschappij belangrijk worden gevonden.
In een volgende bijdrage ga ik proberen iets meer over de inhoud van het onderzoeksprogramma Food for happy Ageing te vertellen… Tot de volgende keer!
Feike van der Leij
