Als de blaadjes vallen...

Ik moet het eens met u hebben over het levenseinde. Nu de herfst in volle gang is, is het daar wellicht een goed moment voor. Waar ik het met name over wil hebben, is over het verschil tussen palliatieve sedatie en euthanasie. Dat verschil is heel groot, maar vaak onduidelijk voor mensen. 

Het komt hierop neer: als iemand heel ziek is en het einde naderbij lijkt te komen, kunnen er klachten ontstaan die niet goed meer te behandelen zijn, zoals hevige pijn of benauwdheid. Wanneer de dokter inschat dat iemand binnen twee weken komt te overlijden, dan mag er met medicatie gestart worden die het bewustzijn zodanig verlaagt dat de klachten draaglijk zijn of niet meer gevoeld worden. Vaak is deze medicatie een combinatie van rustgevende medicijnen en zware morfine-achtige pijnstillers die onder de huid (met een injectie of een slangetje) gegeven worden. Het doel van deze medicijnen is dus het verminderen van de klachten, met als neveneffect dat iemand gaat slapen. Het slapen is niet het doel. Het kan zijn dat iemand heel veel medicatie nodig heeft doordat de klachten draaglijk zijn, diep in slaap wordt gebracht en niet meer wakker wordt tot het overlijden. Het kan ook zijn dat iemand dobbert tussen slapen en wakker zijn. Dat kan overigens ook een bewuste keuze van een patiënt zijn. Af en toe nog even wakker worden afgewisseld met een paar uur een ‘time-out’ van de klachten.

In deze fase van palliatieve sedatie hebben mensen doorgaans ook geen honger meer en geen echte dorst. Een droge mond kan met het bevochtigen van de lippen vaak al verholpen worden. Daarnaast worden de meeste medicijnen gestopt, een ICD (een inwendige defibrillator voor het hart) uitgezet en een urinekatheter gegeven. Alles om een patiënt te ondersteunen bij het overlijden en het hem of haar zo comfortabel mogelijk te maken. De periode waarin mensen gesedeerd naar het overlijden toegaan, kan variëren van enkele uren tot enkele weken. Belangrijk is te weten dat palliatieve sedatie zelf niet de dood veroorzaakt. Het moment van overlijden wordt bepaald door de kwetsbaarheid van de patiënt. Als een familie de rust en tijd kan vinden om met elkaar deze periode aanwezig te zijn bij de patiënt, kan dit in mijn ervaring een zeer waardevolle tijd zijn.

Euthanasie daarentegen is het toedienen van dodelijke medicatie op een afgesproken moment door een arts. Het doel van deze interventie is dus het directe overlijden. Mensen kunnen euthanasie vragen als ze aan een aantal strikte voorwaarden voldoen, waaronder ondraaglijk en invoelbaar lijden zonder uitzicht op verbetering. Iemand hoeft bij euthanasie op dat moment niet heel ziek te zijn of een levensverwachting van minder dan twee weken te hebben, zoals bij palliatieve sedatie.

Het is met de kennis hierboven van belang dat u uw wensen over palliatieve sedatie en euthanasie kenbaar maakt aan de mensen om u heen en aan uw arts. Een hulpmiddel hierbij kan het Behandelpaspoort zijn dat ik enkele jaren geleden ontwikkeld heb. Als u zelf niet meer goed kunt nadenken omdat u heel ziek bent, moeten andere mensen in uw plaats beslissen wat er gaat gebeuren. Dat kan een bewuste keuze zijn, maar mocht u dit niet willen dan raad ik u aan hier nu en dan eens uw gedachten over te laten gaan en deze uit te spreken!

Ester Bertholet
www.esterbertholet.nl.